MOJA PLUĆA

Neophodno je navesti, da su se od 2018. godine do danas, u liječenju karcinoma pluća desile velike promjene. Liječenje karcinoma pluća danas je veoma zahtjevno i kompleksno. Ni u jednoj drugojmanifestaciji maligne bolesti nisu se desile tako velike promjene u kratkom vremenskom periodu. Republika Srpska, kroz institucije prati trendove u liječenju karcinoma pluća.

U ovom periodu, u Republici Srpskoj, poslije procjene proširenosti bolesti i morfološke potvrde bolesti, kod bolesnika sa metastatskim NSCLC, a neskavamozne histologije se radi obavezno molekularno testiranje na EGFR (PCR metoda), ALK (imunohistohemijska metoda) mutacije. Ono što je danas poznato da se veoma rijetko javljaju udvojene mutacije, što olakšava ciljani terapijski pristup.ROS1 i NTRK mutacije se rade u manjem broju i nisu postale rutinske.

Kod bolesnika sa neskvamoznom histologijom oko 10% čine bolesnici sa pozitivnim EGFR mutacijom. Otkrivanjem pozitivne EGFR mutacije, liječenje se započinje sa inhibitorima tirozin kinaze (TKI). Preko FZO dostupna je prva generacija TKI erlotinib, zadovoljene su potrebe. U razvijenim državama, a prema aktuelnim smjernicama, liječenje kod ovih bolesnika bi trebalo započeti sa TKI treće generacije (osimertinib), ili poslije progresije bolesti tokom liječenja prvom generacijom TKI, liječenje nastaviti sa trećom generacijom uz obaveznu rebiopsiju i retestiranje tkiva na EGFR, odnosno otkrivanje mutacija na egzonu 20, koji znače rezistenciju na prvu liniju TKI. Ovdje postoji nezadovoljena potreba u liječenju bolesnika. Retestiranje se rijetko i gotovo simbolično provodi, a nije osigurana ni dostupnost TKI lijekova treće generacije.

ALK mutacije, se rutinski rade u poslednjih nekoliko mjeseci u Univerzitetskom kliničkom centru u Zavodu za kliničku patologiju. Prema navodima u literature otkrivaju se kod 2-3% bolesnika sa neskvamoznom etiologijom, posebno kod malađih i nepušača. Našu statistiku možemo očekivati preciznije tek poslije dužeg vremenskog perioda. Metoda kojom se detektuje ALK mutacija je imunohistomijska i standardizovana je prema važećim protokolima. Ova metoda ima manjkavasti jer kod jednog manjeg broja bolesnika može dati lažno pozitivne rezultate. Ukoliko klinička slika i tok bolesti ne odgovaraju očekivanom, potrebno je ovaj nalaz provjeriti sigurnijom FISH ili najsigurnijom NGS metodom (sveobuhvatno gensko testiranje). Za bolesnike sa otkrivenom ALK mutacijom dostupno je preko Fonda zdravstvenog osiguranja liječenje ALK inhibitorima. U ovom trenutku postoji gotovo zadovoljena potreba u liječenju ovih bolesnika.

Uporedo sa ALK testiranjem, kod neskavamozne histologije NSCLC, radi se ROS1 testiranje, imunohistohemijskom metodom. Iako je mali broj otkrivenih ROS1 mutacija, rezultate testiranja provjeravamo NGS metodom. Za liječenje ovih bolesnika, postoji nezadovoljena potreba, jer preko Fonda zdravstvenog osiguranja nije dostupan lijek, slično kao i u zemljama u okruženju.

Potrebno je napomenuti da se kod skvamoznog metstatskog NSCLC preporučuje molekularno testiranje. U aktuelnim smjernicama još nije obavezujuće. Kod ovog histološkog oblika NSCLC, kao i kod neskvamoznog NSCLC, kod kojeg ne postoje detektovane mutacije rutinski se u Zavodu za kliničku patologiju radi testiranje na PD-L1 receptore.

U metastatskom NSCLC, sa ekspresijom PD-L1 ≥ 50%, prema svim aktuelnim smjernicama, preporučeno je liječenje monoterapijom sa pembrolizumabom. Tako se radi i u Republici Srpskoj. Od juna 2021. godine, preko Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske dostupan je lijek za ove bolesnike. Trenutno postoji djelimično zadovoljena potreba za liječenjem ovih bolesnika, jer broj novootkrivenih bolesnika sa metastatskim NSCLC, a sa ekspresijom ≥ 50%se učestalijim testiranjem otkriva u većem broju. Ovo je potrebno gledati iz ugla da ovaj način liječenja, značajno produžava vrijeme bez progresije bolesti i vrijeme preživljavanja. Rezultati liječenja u našoj ustanovi, odgovaraju rezultatima iz praćenih studija.

Kod bolesnika sa metastatskom bolešću, a koji nemaju detektovane mutacije i nemaju PD-L1 ekspresiju ≥50%, liječenje se provodi sa hemioterapijom, koja je bazirana na platinskim preparatima. Sa nespornim naučnim dokazima, danas aktuelne smjernice nalažu liječenje ove grupe bolesnika sa kombinovanom imunološkom i hemioterapijom. Ovdje kod nas postoji potpuno nezadovoljena potreba, jer nije dostupna kombinovana terapija. Sporadično, kod pojedinaca, koji sami finasiraju ovakav način liječenja, rezultati potvrđuju navode iz literature, odnosno da je vrijeme bez progresije bolesti i vrijeme preživljavanja,uz minimalne neželjene efekte liječenja, značajno duže u odnosu na liječenje samo sa hemioterapijom.

Bolesnici sa NSCLC, kojisu u prvoj liniji terapije liječeni ciljanom ili hemioterapijom, u slučaju progresije bolesti, liječenje se nastavlja ukoliko performans status dozvoljava monoterapijom sa docetaxelom, atezolizumabom ili kod manjeg broja bolesnika sa erlotinibom. Kada je u pitanju liječenje imunološkom terapijom, u drugoj liniji liječenja, očekivanja su veća, nego kod liječenja sa monoterapijom docetaxelom ili erlotinibom (ukoliko liječenje nije provedeno sa TKI u prvoj liniji). Kod ove grupe bolesnika postoji nezadovoljena potreba, postoji duža lista čekanja na lijek atezolizumab, dok pembrolizumab nije  dostupan kod bolesnika koji su prethodno liječeni. Medicinski je neopravdano “čekanje” na imunološku  terapiju u drugoj liniji liječenja.

Hronična opstruktivna bolest pluća ili HOBP je heterogeno plućno oboljenje koje se karakteriše hroničnim respiratornim simptomima (dispneja, kašalj, produktivni sputum) a nastaje zbog abnormalnosti disajnih puteva (bronhitisa, bronhiolitisa) i alveola (emfizema) koji uzrokuju perzistentno, progresivno ograničen protok vazduha. To je jedna od najčešćih bolesti disajnog sistema. Pogađa 6% svjetske populacije, gotovo podjednako muškarce i žene, a prevalencija raste sa godinama. Ova bolest zauzima treće mjesto kao vodeći uzrok smrti u svijetu….

Neuroendokrini tumori (NET) su grupa retkih tumora koji nastaju iz tzv. neuroendokrinih ćelija koje su lokalizovane u različitim dijelovima tijela, najčešće u gastrointestinalnom i bronhopulmonalnom sistemu ( 30%) gdje je mreža tih ćelija najgušća. Imaju sposobnost stvaranja velikog broja peptida pa je povremeno dio kliničke slike  i sindrom koji je posledica viška ovih peptida/hormona………

https://www.roche.ba/bs_BA/blog1/blog-2022/di-i-za–ivot.html

Karcinom dojke predstavlja najčešće dijagnostikovan maligni tumor kod žena. Takođe,
predstavlja najčešći uzrok smrti od malignih bolesti kod iste populacije. Obzirom na učestalost,
rasprostranjenost i smrtnost koja se javlja kod pacijenata kojima je dijagnostikovana ova bolest, razumljivo je da je karcinom dojke značajan predmet istraživanja i rada medicinskih disciplina,prije svega onkologije, hirurgije, patologije i radiologije…….